گروه مقالات
موسسه هارمونی 0 0 1401/07/11
خونریزی‌های دوران بارداری شاید هولناک‌ترین و نگران‌کننده‌ترین واقعه‌ای باشد که مادران آن را تجربه می‌کنند. چراکه نگران از دست دادن جنین خود بوده و این امر نیز مشکلات روحی فراوانی را دامن‌گیر خانم‌های باردار می‌کند. علل خونریزی دوران بارداری بسیار متفاوت است، ازاین‌رو به‌منظور تشخیصی قطعی نیاز به معاینات پزشکی وجود دارد. بدین ترتیب بعد از معاینات و بررسی میزان خونریزی که ممکن است از یک لکه بینی تا ترشحات خونی و حتی بیشتر نیز ادامه یابد، درمان خونریزی دوران بارداری مناسبی از سوی پزشک تعیین می‌گردد. در این مطلب سعی می‌کنیم تا حد توان به علل مختلف بروز این عارضه و مراقبت‌ها و درمان لازم جهت رفع این مشکل اشاره نماییم.
علل مختلف بروز خونریزی‌های دوران بارداری:
بسته به شرایط جسمی و روحی مادران، خونریزی‌های دوران بارداری باحالت مختلف و به دلایل گوناگونی خود را نشان می‌دهند. به‌هرحال باید قبول کرد نمی‌توان یک یا دو علت خاص را برای این منظور بیان نمود. بلکه به تشخیص پزشک زنان و زایمان گاهی تا ده‌ها دلیل را می‌توان برای این عارضه ذکر نمود که در ادامه به رایج‌ترین آنها می‌پردازیم.
1. اولین دلیل: تشکیل جفت
گاهی در زمان شکل‌گیری جفت دیواره داخلی رحم در بخش آندومتر توسط پرزهای جفت به‌منظور برقراری ارتباط خونی، آزرده و حتی سوراخ می‌شود. این امر سبب ترشح مقداری خون شده که چندان نگران‌کننده نیست. بلکه درروند تشکیل جنین به دلیل ارتباط سلولی و خونی که باید برقرار شود، امری طبیعی محسوب می‌شود.
2. دومین دلیل: حاملگی خارج از رحمی
گاهی حاملگی به‌جای آنکه در بخش داخلی رحم انجام پذیرد در خارج از محفظه رحم و داخل لوله‌های فالوپ، حفره شکمی یا در محل جوش خوردگی زایمان سزارین اتفاق می‌افتد. در این زمان به دلیل بروز اتفاقی غیرمعمولی خونریزی‌های دوران بارداری رخ‌داده که لکه بینی و دردهای زیر شکمی از علائم هشداردهنده‌ی آن هستند.
3. سومین دلیل: احتمال سقط‌جنین
در بسیاری موارد نیز و تا حدود 50 درصد اوقات احتمال سقط‌جنین بعدازاین خونریزی‌ها وجود دارد. در این حالت مراجعه به فوریت‌های پزشکی به‌منظور برطرف شدن تهدید سقط‌جنین و کاهش دردهای شدید مادر الزامی است. در غیر این صورت ممکن است خونریزی به نابودی جنین ختم شود.
4. چهارمین دلیل: پولیپ دهانه رحم
گاهی نیز علل خونریزی دوران بارداری هیچ ربطی به جنین و مشکلات وی ندارد. بلکه به دلیل وجود پولیپ در دهانه رحم خونریزی‌ها رخ‌داده، مادر را نگران می‌سازد. از وجود این پولیپ‌ها در دهانه رحم خود گاهاً خانم‌ها بی‌اطلاع بوده و در زمان بارداری پس از برقراری رابطه جنسی به دلیل خونریزی متوجه آن می‌شوند.
5. پنجمین دلیل: عفونت رحم
وجود هرگونه عفونت مانند سوزاک، کلامید و تب‌خال تناسلی در دهانه رحم یا بخش‌های دیگری مانند واژن و گردن رحم نیز می‌تواند، زمینه‌ی این خونریزی‌ها را در دوران بارداری فراهم سازد. به همین دلیل بهتر است، بانوان قبل از بارداری تحت مراقبت‌های پزشک زنان قرارگرفته و تمامی تست‌های سلامتی را انجام دهند.
6. ششمین دلیل: جدا شدن جفت
گاهی بر اساس عوامل متفاوتی جفت از دیواره رحم به‌طور کامل یا ناقص قبل از موعود زایمان جداشده و رگ‌های خونی متصل قطع و خونریزی آغاز می‌گردد. در این زمان بانوان باردار با دردهای شدید کمر و دفع لخته‌های خونی مواجه شده که در صورت عدم انجام فعالیت‌های پزشکی خطر بزرگی جنین را تهدید می‌کند.
7. هفتمین دلیل: رشد جفت در کانال زایمان
گاهی جفت به‌اشتباه به‌جای فضای داخلی رحم و در کنار جنین در دهانه پایین رحم و محل زایمان رشد کرده و به‌کلی کانال زایمان را مسدود می‌سازد. در این حالت درمان خونریزی دوران بارداری باید به‌صورت اورژانسی صورت گرفته در غیر این صورت مادر و جنین را با مخاطرات جدی روبرو می‌سازد.
8. هشتمین دلیل: پارگی رحم
این اتفاق اغلب در بانوانی رخ می‌دهد که زایمان دوم به بعد خود را تجربه می‌کنند. چراکه احتمال پارگی رحم از بخش زایمان قبلی یا کانال زایمان در برخی مواقع وجود دارد. در این زمان نیز نیاز به رسیدگی‌های پزشکی به‌صورت فوری احساس می‌شود تا ناحیه زخم التیام یابد و پارگی ایجادشده بر روی جنین اثر منفی نگذارد.
9. نهمین دلیل: دفع توپ موکوسی دهانه رحم
در نزدیکی زایمان توپ موکوسی که وظیفه پوشاندن دهانه رحم را دارد از طریق واژن به همراه مقداری خون دفع می‌شود. این امر در نزدیکی زایمان طبیعی بوده اما اگر از هفته 37 ام شروع شود مشکل‌ساز است و در این حالت مراجعه به پزشک ضروری است.
10. دهمین دلیل: زایمان زودرس
بسیار پیش می‌آید مادران به دلیل زایمان زودرس، نارسایی دهانه رحم و باز شدن زودرس رحم به خونریزی‌های دوران بارداری دچار شده و چنین علائمی را از خود نشان دهند. باید دانست که این خونریزی‌ها بر اساس دوره‌ای که بروز می‌کنند، در پزشکی از درجه اهمیت متفاوتی برخوردار هستند.
11. یازدهمین دلیل: بارداری مولار
در موارد نادر به‌جای نوزاد توده‌ای غیرطبیعی بعد از لقاح داخل رحم شروع به رشد می‌کند که این امر بعد از گذشت زمانی سبب خونریزی و درد در ناحیه شکم مادر می‌شود. اگرچه این اتفاق به‌ندرت رخ می‌دهد اما یکی از دلایل خونریزی‌های این دوره به شمار می‌رود. باید در بررسی‌های پزشکی از وجود یا عدم این توده مطمئن شد.
12. دوازدهمین دلیل: عروق سرراهی
به‌محض حاملگی عروق خون رسان در داخل رحم شکل می‌گیرند. ولی گاهی این عروق به‌جای رحم در داخل کانال ورودی رحم شکل‌گرفته ازاین‌رو تحت حافظت بند ناف قرار ندارند. به دلیل رشد نامتعادل آنها احتمال پارگی‌شان بالا است. این موضوع نه‌تنها باعث خونریزی‌های دوران بارداری بلکه تأثیر نامطلوب بر ضربان قلب جنین و کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین را نیز به دنبال دارد.
13. سیزدهمین دلیل: تحریک رحم
دهانه رحم در دوران بارداری با مویرگ‌های ریزی پوشانده می‌شود، بدین ترتیب هرگونه تحریک ازجمله نزدیکی و حتی معاینه زنانه می‌تواند، سبب خونریزی شود. بدین ترتیب از تحریک دهانه رحم به‌منظور جلوگیری از لکه بینی باید به جد اجتناب شود.
14. چهاردهمین دلیل: خونریزی غشای خارجی جنین
درمان خونریزی دوران بارداری متناسب با نوع این عارضه تعیین می‌گردد. برای مثال خونریزی که منبع آن به غشای خارجی جنین یا در داخل لایه‌هایی جفت بازمی‌گردد، چندان خطرناک نبوده و به‌مرور به‌صورت خودکار برطرف می‌شود. ولی گونه‌های پیشین نیاز به تداخلات پزشکی دارند.
15. پانزدهمین دلیل: معاینه لگن یا سونوگرافی
سونوگرافی یا معاینه لگن نیز در خانم‌های باردار گاهاً به خونریزی ختم می‌شود. به‌هرحال باید قبول کرد که بارداری، رحم را به دلیل تغییرات هورمونی حساس نموده و هرگونه تحریک هرچند کوچک می‌تواند، سبب خونریزی و لکه بینی در بانوان شود که برخی از آنها خطرناک و بعضی دیگر به‌راحتی قابل‌حل هستند.
خونریزی در چه ماه‌هایی از بارداری خطرناک است؟
اگرچه خونریزی در هرزمانی می‌تواند، برای مادران باردار ناراحت‌کننده باشد. ولی تمامی این خونریزی‌ها چندان سخت و پرمخاطره نیستند و به متدهای پزشکی خاص و درمان خونریزی دوران بارداری تخصصی و پیچیده‌ای نیاز ندارند. فقط درزمانی که این خونریزی‌ها در سه‌ماهه‌ی آخر بارداری و خصوصاً در ماه نهم رخ دهد، بسیار خطرناک بوده و تهدیدات جدی برای مادر و جنین به شمار می‌روند. در غیر این صورت بیشتر خونریزی‌ها به تغییرات بارداری در بدن بازمی‌گردند و مشکلات ذکرشده در قسمت پیشین در موارد خاص و به‌ندرت مشاهده می‌شوند. با این توصیفات چندان جای نگرانی باب این مشکل وجود ندارد.
معرفی مراقبت‌ها و راه‌های درمان خونریزی دوران بارداری:
درمان خونریزی دوران بارداری به وسعت علل آن می‌توان گسترده باشد. در این مسیر پزشک، متناسب با نوع خونریزی درمان مختص به آن را در پیش‌گرفته تا شرایط بحرانی سپری‌شده و وضعیت به حالت نرمال بازگردد. از این درمان‌ها می‌توان به موارد متعددی اشاره نمود که ما در این بخش به‌عنوان نمونه چند مورد را ذکر می‌کنیم.
• استراحت و ترک فعالیت:
شاید رایج‌ترین درمانی که توصیه می‌شود، استراحت و ترک هرگونه فعالیت خطرزا مانند نزدیکی یا حمل اجسام سنگین است. با همین راهکار ساده بخش عمده‌ای از خونریزی‌ها متوقف‌شده و نیاز به مداخله‌های روش‌های پیچیده‌تر پزشکی نیست.
• حفظ آرامش:
حفظ آرامش و دوری از محیط‌های تنش‌زا نیز می‌تواند تا حد زیادی در رفع مشکلات دوران بارداری سودمند واقع شود. هرگونه استرس و نگرانی برای مادران باردار مضر بوده و آنها را به سمت خونریزی‌های دوران بارداری به‌شدت سوق می‌دهد.
• استفاده از خوراکی‌های مقوی:
با توجه به اینکه خونریزی می‌تواند، سبب ضعف مادر و به‌تبع تأثیر نامطلوب بر نوزاد وی گردد در این حالت مصرف برخی خوراکی‌ها سودمند است. اگرچه این مواد غذایی تأثیری در کاهش خونریزی ندارند، اما از بروز ناراحتی‌هایی مانند سرگیجه، حالت تهوع و سردرد که به دلیل کم‌خونی رخ می‌دهند، جلوگیری می‌کنند. در این میان خوراکی‌های حاوی آهن و ویتامین C بهترین گزینه هستند.
• حذف مواد غذایی مضر:
برخی از مواد خوراکی مانند زعفران، بادام تلخ، آویشن، ختمی سیر و بهارنارنج می‌توانند، خونریزی‌های دوران بارداری را تشدید نمایند. به همین دلیل خانم‌ها چه به این عارضه مبتلا بوده و چه یک بارداری طبیعی را می‌گذرانند، باید از مصرف این خوراکی‌ها در این دوره به جد اجتناب نمایند.
• تجویز دارو:
گاهی خونریزی‌های دوران بارداری بر اساس تشخیص‌های پزشک به‌گونه‌ای است که باید داروهایی خاص مانند آمپول روگام یا داروی پاراستامول در زمان تعیین‌شده‌ای توسط بیمار به مصرف برسند. در غیر این صورت خونریزی به مراحل حادتر و وخیم‌تری می‌رسد.
• سونوگرافی و انجام آزمایش بتا:
اگر خونریزی از یک‌زمان مشخصی بیشتر ادامه یابد پزشک بااحساس خطر انجام سونوگرافی را و انجام آزمایش بتا را تجویز می‌کند. بدین ترتیب علت و علل خونریزی دوران بارداری مانند احتمال سقط‌جنین، باز شدن دهانه رحم و وجود ضربان ناقص قلب جنین، بهتر تشخیص داده‌شده و درمان اصولی‌تری انتخاب می‌شود.