انواع خونریزی در زنان + راهکارها و درمان

به‌طورکلی خونریزی‌های رحم باید با یک سیکل مرتب تقریباً هر ۲۸ روز یکبار اتفاق بیافتند. آندومتر در نیمهٔ اول سیکل ساخته می‌شود و هدف از تشکیل آن این است که بتواند جنین را در خودش جای دهد.

وقتی به نیمهٔ سیکل برسیم اگر جنین جایگزین شود، شما باید آمادگی برای زایمان(PLC) را که سیکل دارد هم ادامه دهید؛ اما اگر جایگزین نشود حدوداً ۱۰ الی ۱۴ روز بعد از تخمک‌گذاری آندومتر ریزش پیدا خواهد کرد و پریود اتفاق می‌افتد. حجم خون پریود نباید از ۸۰ سی‌سی بیشتر باشد.

به چه خونریزی هایی خونریزی غیر طبیعی رحم می گویند؟

خونریزی غیرطبیعی واژن؛ به هر نوع خونریزی از واژن در خارج از سیکل قاعدگی با میزان غیرطبیعی گفته می‌شود. البته خونریزی غیرطبیعی واژن ممکن است نشان‌دهندهٔ علائم اولیه بارداری نیز باشد. بسیاری از خانم‌هایی که در دوران بارداری دچار خونریزی واژن می‌شوند، از بارداری خود مطلع نیستند. علاوه بر این خونریزی واژن در دوران بارداری ممکن است، نشان‌دهندهٔ سقط یا حاملگی خارج رحمی نیز باشد.

هر خونریزی که در زمان قبل از بلوغ، در یائسگی، یا پریودی‌های نامنظم، دورهٔ تناوب‌های منظم ولی سنگین، وجود خونریزی در مابین پریودی‌های منظم اتفاق بیفتد در دستهٔ خونریزی‌های غیرطبیعی قرار می‌گیرد.

چنانچه طول مدت خونریزی در سیکل قاعدگی خیلی طولانی یا خیلی کوتاه باشد، خونریزی غیرطبیعی واژینال محسوب می‌شود.

در کودکان کم سن که هنوز به بلوغ نرسیده‌اند خونریزی می‌تواند ناشی از تروما، تجاوز جنسی، عفونت یا آلرژی به مواد شوینده باشد.

در نوجوانانی که تازه به بلوغ رسیده‌اند طبیعی است که چند ماه اول پریود های منظمی داشته باشند و نیازی به هیچ نوع درمانی ندارند؛ زیرا سیکل هیپوفیزی در آنان کامل تکمیل نشده است.

به‌مرورزمان پریود های آنان منظم خواهد شد؛ اما اگر نامنظم بماند نیاز به درمان دارد.

علل خونریزی های غیر طبیعی رحم

1- پولیپ آندومتر

پولیپ رحم به رشد سلولی غیرطبیعی که در دیواره داخلی رحم و دهانه رحم (سرویکس) ایجاد می‌شود، گفته می‌شود که ممکن است به حفره رحم نیز انتشار پیدا کند. رشد خارج از کنترل و بیش از اندازه سلولی در امتداد رحم (اندومتریوم) منجر به شکل‌گیری پولیپ‌های رحمی می‌شود. این پولیپ‌ها به نام پولیپ اندومتریال نیز شناخته می‌شوند. پولیپ‌های رحم اکثرا توده‌هایی خوش‌خیم و غیر سرطانی هستند. البته گاهی احتمال دارد این توده‌های سرطانی شوند یا منجر به سرطان شوند.

آدِنومیوز (آندومتر به داخل عضلهٔ رحم نفوذ کند و رحم حالت شل و جگر مانند بگیرد و خونریزی‌های خیلی شدید اتفاق بیفتد)

آدنومیوز به حالتی گفته می‌شود که در آن پوشش داخلی رحم (آندومتر) از دیواره عضله رحم (میومتر) شکسته می‌شود. آدنومیوز می‌تواند باعث ازبین‌رفتن دوره‌های قاعدگی، فشار در پایین شکم و نفخ شکم قبل از قاعدگی شود. همچنین دوره‌های سنگین پریودی و پریودی دردناک را به همراه دارد. این شرایط اکثرا تمام ناحیه رحم را در بر می‌گیرد. البته گاهی نیز ممکن است فقط در یک نقطه از رحم قرار گیرد.

باتوجه‌به اینکه آدنومیوز یک بیماری خوش‌خیم است و تهدید برای زندگی فرد مبتلا محسوب نمی‌شود، اما دردهای مکرر و خونریزی شدید همراه با آن می‌تواند بر زندگی زناشویی، عاطفی و روحی زن تأثیرات بدی بگذارد .

2- فیبروم رحمی

فیبروم به توده‌های غیر سرطانی و خوش‌خیم گفته می‌شود که در لایه‌های عضلانی رحم رشد می‌کنند و معمولاً در سنین باروری در رحم ایجاد می‌شود. این بیماری خوش‌خیم تقریباً هرگز به سرطان تبدیل نمی‌شود. فیبروم رحمی را به نام‌های لیومیوما یا میوما نیز می‌شناسند .

3- کم‌کاری یا پرکاری تیروئید

4- کیست‌های تخمدان

5- حاملگی (لانه‌گزینی، سقط، حاملگی خارج از رحم)

مطالعات نشان می‌دهد که بین 20 تا 30 درصد خانم‌های باردار، ممکن است دچار خونریزی واژینال در دوران بارداری‌شان شوند. احتمال خونریزی در بارداری دوقلویی بیشتر می‌باشد. در مواقعی ممکن است در دوهفته اول بارداری خونریزی دیده شود که این خونریزی معمولاً با دوره قاعدگی هم‌زمان است. این خونریزی به دنبال قرارگرفتن تخمک بارور در دیواره رحم است.

علائم مختلفی همچون مقدار خونریزی، هفته بارداری و... می‌توانند در تشخیص علت خونریزی در بارداری تأثیر داشته باشند. البته خونریزی واژینال در دوران بارداری در اغلب موارد جدی نیست اما می‌بایست تحت‌نظر پزشک مورد بررسی قرار بگیرد. علل مختلفی برای خونریزی واژینال در دوران بارداری وجود دارد. برخی از این علائم عبارت‌اند از: سقط، جفت غیرعادی، حاملگی خارج از رحم، عفونت سرویکس، پولیپ، زایمان زودرس، بیماری‌های مزمن، مصرف برخی از داروها و...

6- توده‌های خوش‌خیم داخل رحم (فیبروم یا پلیپ)

7- در خانم‌های یائسه خشکی واژن باعث ترک مخاط واژن می‌شود که باعث ایجاد خونریزی و لکه بینی می‌شود.

8- زمان نزدیک به یائسگی

9- عفونت و زخم دهانهٔ رحم

خونریزی واژن بعد یا حین رابطه جنسی

درصورتی‌که دیواره واژن یا مجرای ورودی واژن دچار جراحت یا آسیب‌دیدگی شود، ممکن است فرد در حین رابطه جنسی دچار خونریزی واژینال شود. اما اگر فرد پس از رابطه جنسی دچار خونریزی واژینال شود، دلایلی به‌غیراز جراحت واژن می‌تواند داشته باشد. دلایلی چون عفونت‌های واژن مثل سوزاک، کلامیدیا یا عفونت قارچی.

روش های تشخیص

معاینه بالینی: در خانم‌هایی که خونریزی غیرطبیعی دارند، معاینه و بررسی از طریق بررسی تیروئید، سینه‌ها و لگن صورت می‌گیرد. در معاینه لگن پولیپ رحم یا هر گونه توده غیرعادی رحم یا تخمدان تشخیص داده می‌شود.

پاپ‌اسمیر: آزمایشی برای تشخیص سرطان است. پاپ‌اسمیر، از نظر عفونت‌هایی مانند کلامیدیا و سوزاک نیز بررسی صورت می‌گیرد.

آزمایش خون: در این آزمایش تعداد سلول‌های خونی اندازه‌گیری می‌شود تا فرد از لحاظ ابتلا به کم‌خونی بررسی شود .

بررسی‌های ژنتیکی: در افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات خونی دارند، از نظر بیمارهای ژنتیکی مانند بیمارهای مختل‌کننده انعقاد خون نیز باید بررسی شوند.

بررسی عملکرد کبد و کلیه

اندازه‌گیری سطح پروژسترون

اندازه‌گیری سطح هورمون محرک فولیکول

سونوگرافی لگن

بیوپسی از سلول‌های آندومتر رحم

روش های تشخیص

در اینجا به برخی از روش‌های درمان اشاره می‌کنیم، روش‌های درمان خونریزی غیرطبیعی رحم عبارت‌اند از: 

درمان خونریزی غیر طبیعی رحم با استفاده از قرص های ضد بارداری

 در مواردی که تغییرات و بی‌نظمی‌های هورمونی در ایجاد خونریزی‌های غیرطبیعی رحمی دخالت داشته باشند، اغلب پزشکان برای درمان این خونریزی‌ها و منظم‌شدن قائدگی قرص‌های ضدبارداری را تجویز می‌کنند. این قرص‌ها علاوه بر قطع‌کردن خونریزی‌های غیرطبیعی رحم، باعث منظم‌شدن سیکل خونریزی شده و از رشد برخی توده‌ها در آندومتر جلوگیری می‌کند. همچنین استفاده از این قرص‌ها در خانم‌هایی که قائدگی های سنگینی دارند نیز توصیه می‌شود.

 قرص‌های ضدبارداری در درمان خونریزی بیش از حد در دوران قائدگی نیز مؤثر هستند. علاوه بر قرص‌های ضدبارداری، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم به کاهش خونریزی قائدگی کمک می‌کنند. در دوران یائسگی نیز برای پیشگیری از تشکیل توده‌های آندومتر استفاده از قرص‌های بارداری توصیه می‌شود.

درمان خونریزی غیر طبیعی رحم با استفاده از پروژستین

 پروژسترون هورمونی است که توسط تخمدان ایجاد می‌شود و در درمان خونریزی غیرطبیعی رحم در خانم‌هایی مؤثر است که تخمک‌گذاری منظمی ندارند. فرم سنتتیک پروژسترون پروژستین نام دارد. پروژستین برای درمان خونریزی غیرطبیعی رحم توصیه می‌شود. پروژستین معمولاً به فرم قرص، روزانه یک‌بار به مدت 10 تا 12 روز در ماه یا هر روز توصیه می‌شود.

 در خانم‌هایی که از پروژستین به طور دوره‌ای استفاده می‌کنند احتمال خونریزی واژینال دوره‌ای وجود دارد. پروژستین به طور مطمئنی از بروز بارداری پیشگیری نمی‌کند. در چنین شرایطی اگر خونریزی مورد انتظار اتفاق نیفتد احتمال بارداری وجود دارد.

درمان خونریزی غیر طبیعی رحم با استفاده از دستگاه آی یو وی

 دستگاه درون رحمی که به‌اختصار آی یو دی نامیده می‌شود حاوی پروژستین می‌باشد. استفاده از دستگاه آی یو وی به خانم‌هایی توصیه می‌شود که دچار خونریزی غیرطبیعی وی شکل هستند. دستگاه آی یو وی دستگاهی است که توسط متخصص زنان از طریق واژن داخل رحم قرار می‌گیرد. به این دستگاه رشته‌ای پلاستیکی متصل گردیده تا در شرایط ضروری فرد قادر به خارج‌کردن دستگاه از بدن خود باشد .

 کار این دستگاه آزادکردن پروژسترون در داخل بدن فرد است. با این کار مقدار خونریزی تا بیش از پنجاه‌درصد کاهش می‌یابد و همچنین آزادسازی پروژسترون توسط این دستگاه در کاهش درد پریودی نیز مؤثر می‌باشد. در برخی موارد ممکن است استفاده از دستگاه آی یو وی موجب توقف خونریزی قائدگی شود، در این حالت با خارج‌کردن دستگاه از بدن خونریزی به حالت طبیعی خود برمی‌گردد.

درمان خونریزی غیر طبیعی رحم با جراحی

 برای برداشتن ساختارهای غیرنرمال رحمی مانند فیبروم رحمی یا پولیپ‌ها باید از روش جراحی استفاده کرد. فیبروم رحمی و پولیپ‌ها باعث ایجاد خونریزی غیرطبیعی رحم می‌شوند. اگر خانمی دچار خونریزی شدید قائدگی باشد و دیگر قصد فرزندآوری نداشته باشد، می‌تواند از روش تخریب آندومتر برای درمان این خونریزی غیرطبیعی استفاده کند.

 در این روش با استفاده از گرما، سرما، لیزر یا جریان الکتریکی لایه داخلی آندومتر از بین می‌رود. جراحی میومکتومی مناسب برای خانم‌هایی است که مبتلا به فیبروم هستند. این خانم‌ها می‌توانند با جراحی اقدام به برداشت فیبروم کنند. راه دیگری که در درمان خونریزی غیرطبیعی رحم مؤثر است کاهش خون‌رسانی به بافت رحم است (آمبولیزاسیون).

 درمان خونریزی غیرطبیعی رحم با برداشت ساختار رحم یا انجام هیسترکتومی به‌طورقطع انجام می‌شود. اگر هیسترکتومی انجام شود، تخمدان‌ها باقی می‌مانند. به‌منظور درمان خونریزی غیرطبیعی رحم می‌تواند به شیوه لاپاراسکوپیک یا رباتیک، از طریق واژن و یا جراحی باز شکمی انجام شود.