واژینیسموس چیست؟ علت، علائم و درمان آن

اگر نمی‌دانید، واژینیسموس چیست؟ باید گفت، یکی از بیماری‌های مقاربتی است که براثر انقباض غیرطبیعی عضلات واژن ایجادشده و سوزش، درد و ناراحتی فراوانی را برای خانم‌ها ایجاد می‌کند. امروزه بیماری‌های مقاربتی بسیاری افراد را تهدید می‌کنند که واژینیسموس یکی از مشکلات جنسی بانوان به شمار رفته که اگر درمان نشود، ممکن است، حال بیمار را وخیم‌تر سازد. درمان واژینیسموس متنوع است و باید برحسب شرایط جسمی و روحی بیمار انتخاب شود، در غیر این صورت نتیجه بخشی خود را ندارد. در این مطلب بیشتر باب این بیماری، علت واژینیسموس و دلایل بروز آن، علائم واژینیسموس و راه‌های درمان پزشکی و خانگی چنین بیماری سخن گفته و اطلاعات جامعی را از این باب در اختیارتان قرار می‌دهیم.

آشنایی بیشتر با بیماری واژینیسموس

اطراف واژن را عضلاتی پوشش داده‌اند که براثر کوچک‌ترین تحریک منقبض‌شده و گاهاً این انقباض تا عضلات کف لگن ادامه یافته و تا اسپاسم کلی ماهیچه‌های کمر و قطع ناگهانی تنفس نیز به‌پیش می‌رود. به چنین بیماری واژینیسموس گفته می‌شود که زندگی معمول بانوان را درگیر مخاطرات جدی می‌کند. چراکه این امر نه‌تنها بر کیفیت زندگی زناشویی تأثیر منفی گذاشته، بلکه گاهاً این بانوان را در معاینات پزشکی معمول نیز دچار مشکل می‌سازد. بدین ترتیب برای آنکه بهتر مشخص شود، واژینیسموس چیست؟ باید گفت یک اختلال در خصوص تماس جنسی است که از یک انقباض غیر اداری واژن شروع و ممکن است تا علائم حادتر پیشرفت نماید.

انواع دسته‌بندی‌های مختلف بیماری واژینیسموس

اختلال واژینیسموس در سنین مختلف و بر اساس شرایط گوناگونی در بانوان خود را نشان می‌دهد. بدین ترتیب طبیعی است که بتوان برای این بیماری دسته‌بندی‌های متفاوتی را ذکر نمود. برای آنکه بدانید انواع مختلف بیماری واژینیسموس چیست؟ به شرح این دسته‌ها می‌پردازیم.

1. دسته اول: واژینیسموس اولیه

در این نوع دسته‌بندی زنان با علائم واژینیسموس به‌صورت مادام‌العمر درگیر هستند. بدین ترتیب در هر بار مقاربت یا لمس قسمت بیرونی واژن اسپاسم عضلانی واژن رخ‌داده و درد و سوزش آغاز می‌گردد. گاهاً متعاقب این مشکل برخی دیگر از مشکلات مانند اسپاسم عضلانی لگنی و عضلات عمومی بدن نیز خود را نشان می‌دهند.

2. دسته دوم: واژینیسموس اکتسابی (ثانویه)

این نوع واژینیسموس بعد از مشکلاتی مانند عفونت، یائسگی، پرتودرمانی و هرگونه آسیب و ضربه رخ می‌دهد. بدین ترتیب شخص بیمار قبلاً با چنین ناراحتی مواجه نبوده و علت واژینیسموس به دلایل جانبی برمی‌گردد.

3. دسته سوم: واژینیسموس کلی

گاهاً برخی از بیماران به‌صورت دائمی و حتی بدون کوچک‌ترین تحریک، ضربه یا فشاری با علائم واژینیسموس درگیر هستند. در این حالت هر عاملی می‌تواند سبب آزار و اذیت آنها گردد.

4. دسته چهارم: واژینیسموس موقتی

در این حالت بانوان همیشه با درد و ناراحتی مواجه نبوده و گاهاً آن را تجربه می‌کنند. به دلیل عدم تکراری بودن این عوارض آن را موقتی می‌خوانند. می‌توان با برطرف نمودن برخی از شرایط خاص مانع وقوع این عارضه شد.

علائم مختلف بروز بیماری واژینیسموس

علائم واژینیسموس بسیار متنوع هستند و تقریباً در بانوان با شرایط جسمی و روحی متفاوت به‌گونه‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. شناخت این علائم و نشانه‌ها پزشک را در تشخیص بهتر و انتخاب نوع اثرگذارتر درمان واژینیسموس یاری می‌رساند. ازاین‌رو توجه به چنین علائمی هم برای خانم‌ها و هم پزشکان آنها بسیار ضروری است. در ادامه با رایج‌ترین این نشانه‌های نامیمون آشنا می‌شویم.

•     عدم توانایی کافی در برقراری رابطه جنسی مطلوب
•     ناتوانی در استفاده از تامپون در زمان قاعدگی
•      بروز مشکل در بارداری
•     حس درد فراوان در معاینات زنانه
•     اسپاسم کلی ماهیچه‌های بدن
•     عدم نفوذپذیری واژن
•     منقبض شدن غیرارادی واژن
•     بروز مشکلات تنفسی در زمان رابطه
•     کاهش میل جنسی به‌تدریج

دلایل و علت بروز واژینیسموس چیست؟

همان‌طور که گفتیم رفلکس ماهیچه‌های بخش شرمگاهی که در کف لگن و انتهایی‌ترین بخش واژن قرار دارند، سبب بروز واژینیسموس می‌شود. در این بیماران یک چرخه بدخیم تنگی شدید و ناگهانی واژن رخ‌داده، چراکه بدن بیمار توانایی کنترل میزان عکس‌العمل این ماهیچه را از دست می‌دهد. در این حالت دخول یا غیرممکن شده یا با درد فراوان همراه است. از علت واژینیسموس و دلایل بروز این بیماری می‌توان به موارد متعددی اشاره نمود که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آنها در قالب یک جدول می‌پردازیم.

چگونگی و نحوه تشخیص بیماری واژینیسموس:

برای آنکه پزشک زنان و زایمان به یک تشخیص قطعی در مورد اختلال واژینیسموس برسید، متدهای مختلفی را مدنظر قرار می‌دهد. طی این مراحل برای آنکه درمان اصولی به‌پیش برود، ضروری هستند.

1. اولین راه تشخیص: شنیدن شرح‌حال بیمار

اولین کسی که به بروز بیماری واژینیسموس شک می‌کند، خود بیمار است. وی با دیدن علائم درد، سوزش و ناراحتی به پزشک مراجعه می‌نماید. پس بهترین توضیحات را باب نحوه وقوع درد، زمان بروز ناراحتی، مدت بیماری، دفعات آن و بسیاری اطلاعات دیگر قادر است، پس از پرس‌وجوهای پزشک ارائه دهد. بدین ترتیب اولین راه تشخیص تکیه‌بر شرح‌حال بیماران است.

2. دومین راه تشخیص: معاینه پزشکی

پس از شنیدن شرح‌حال بیمار پزشک با رعایت حال وی و آسیب‌پذیر بودن بخش تحت معاینه به بررسی محیط داخلی واژن به‌منظور رؤیت زخم یا جراحت می‌پردازد، در این حالت درمان‌ها را آغاز می‌کند. ولی در صورت نبود هیچ عارضه‌ای پزشک به این نتیجه می‌رسد که علائم واژینیسموس به دلایل روانی رخ‌داده، ازاین‌رو وارد پروسه تشخیصی دیگری می‌شود.

3. سومین راه تشخیص: ارجاع به روان‌پزشک

همان‌طور که گفتیم علت واژینیسموس بسیار گوناگون است ازاین‌رو بخشی از بیماران که به دلایل عاطفی با این بیماری درگیر هستند، برای رفع مشکلشان به روان‌پزشکان و روانشناسان نیاز مبرم دارند. این پزشکان با تشخیص علت روانی بیماری واژینیسموس می‌کوشند تا بیمار را به حالت طبیعی و نرمال ازنظر روحی بازگردانند. درواقع سکس تراپی، مشاوره جنسی و مشاوره روانی و عاطفی در این مرحله اجرا می‌شود. به بیمار آموزش داده می‌شود تا فرآیندها و واکنش‌های بدن خود را شناخته و به مدد تکنیک‌های آرام‌سازی ازنظر روانی خود را برای یک رابطه جنسی موفق آماده سازد.

روش‌های درمانی مختلف جهت بهبود بیماری واژینیسموس:

درمان واژینیسموس متنوع و البته اثرگذار است و به روش‌های خانگی و پزشکی تقسیم‌بندی می‌شود. بعد از معاینه‌های تخصصی پزشک زنان تشخیص می‌دهد که چه نوع درمانی برای بیمار نتیجه‌بخش‌تر است. گاهاً نیز روش‌های درمانی ترکیبی انتخاب‌شده تا بیمار سریع‌تر علائم واژینیسموس را در خود فرونشاند. در ادامه این روش‌ها را شرح و توضیح می‌دهیم.

انواع روش‌های خانگی درمان واژینیسموس:

بسیاری از خانم‌ها که تمایلی به انجام درمان‌های پزشکی نداشته، می‌پرسند، درمان خانگی واژینیسموس چیست؟ برای این دست از بانوان به تعدادی از روش‌های خانگی اشاره می‌کنیم که برای درمان این معضل نتیجه مثبتی داشته و مورد تأیید تیم‌های پزشکی نیز هست.

• انجام تمرینات ورزشی کگل:

این تمرینات با تحت تأثیر قرار دادن ماهیچه‌های منقبض کننده و نگه‌دارنده ادرار سعی می‌کنند، به درمان واژینیسموس بپردازند. فقط کافی است این حرکات را انجام داده و در حین آن به نرمی عضلات شکم را منقبض و آرام سازید تا به‌مرور به بهبودی کامل دست‌یابید.

• حمام آب گرم:

حمام آب گرم نه‌تنها به عضلات لگن اجازه می‌دهد، هرگونه اسپاسم را از خود دور سازند، بلکه به تمدد اعصاب شما نیز کمک شایانی می‌کند. بدین ترتیب بهتر است به‌منظور تجربه‌ی یک مقاربت بی‌درد، دوش آب گرم را در دستور کار خود قرار دهید.

• استفاده از ژل لوبریکانت:

ژل لوبریکانت خاصیت روان کنندگی و آرامش بخشی داشته، ازاین‌رو تا حد زیادی ناراحتی‌های واژن را برطرف می‌سازد. برخی از این ژل‌ها دارای ترکیبات سودمندی هستند که به تقویت و بهبود جداره واژن کمک فراوانی می‌کنند.

• استفاده از کرم‌های ترکیبی موضعی:

این کرم‌ها تأثیر خوبی بر کاهش علائم واژینیسموس دارند به‌گونه‌ای که بخشی از خانم‌ها به مدد مصرف لیدوکائین یا کرم‌های موضعی ترکیبی به بهبودی کامل می‌رسند. ولی در مقابل عده‌ی دیگری نتیجه‌ی رضایت بخشی دریافت نمی‌کنند. این امر به شرایط فیزیکی خانم‌ها بسیار وابسته است.

• ماساژ درمانی:

ماساژ درمانی میز روشی ایده‌آل است که در درمان بسیاری از بیماری‌ها سودمند واقع می‌شود. حتماً برای تجربه یک زندگی بانشاط و اعتمادبه‌نفس بیشتر ماساژ درمانی را نیز باهدف بهبودی موردتوجه قرار دهید.

• داروهای گیاهی:

انواع روغن‌های گیاهی مانند روغن جوجوبا، نارگیل و زیتون و برخی ژل‌ها مانند ژل آلوئه ورا و حتی شیاف ویتامین E می‌تواند به تسکین علائم واژینیسموس کمک نماید. البته پزشکان طب سنتی بر این باورند که بوییدن چوب سدر، اسانس اسطوخدوس، اسانس زنجبیل و عصاره شمعدانی نیز می‌تواند در بهبودی این خانم‌ها نقش مؤثری داشته باشد.

انواع روش‌های پزشکی درمان واژینیسموس:

اگر روش‌های خانگی نتواند علائم واژینیسموس را فرونشاند، به‌ناچار باید به سراغ روش‌های پزشکی رفت و به مدد آنها درد و ناراحتی بیمار را درمان نمود. این روش‌ها غیرتهاجمی بوده و نیازی به جراحی نیست، هرچند در موارد حادتر پزشک ناچار است به سراغ تیغ جراحی نیز برود.

• استفاده از دیلاتور اولین روش درمان واژینیسموس

دیلاتورهای اشیاء مخروطی شکلی هستند که به‌منظور التیام نشانه‌های بیماری واژینیسموس و توسط پزشکان تجویز می‌شوند. اندازه و قطر دقیق آنها باید توسط پزشک تعیین گردد. با قرار دادن این اشیاء در مجاری به‌مرور واژن را وادار به انعطاف‌پذیری بیشتر می‌کنند.

• تزریق بوتاکس دومین روش درمان واژینیسموس:

با تزریق بوتاکس به قسمت درونی واژن می‌کوشند تا التهابات و تنش‌های که سبب بروز واژینیسموس می‌شود را فرونشانند. تجربه نشان داده این روش که تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود تا حد زیادی توانسته علت واژینیسموس و دلایل بروز این بیماری را که بر هر مبنایی است از میان بردارد.

• استفاده از دستگاه RF سومین روش درمان واژینیسموس:

با کمک دستگاه RF امواجی به دیواره و عضلات واژن فرستاده‌شده که سبب تغییر پیام‌های عصبی که منجر به درد و انقباض عضلات می‌شود. بدین ترتیب به درمان واژینیسموس و انقباضات غیرارادی آن می‌پردازند. باآنکه استفاده از دستگاه RF روشی نسبتاً جدید است، اما شواهد نشان داده اثرگذاری بالایی دارد.

• استفاده از لیزر چهارمین روش درمان واژینیسموس:

در لیزر درمانی پزشک با استفاده از اشعه فرابنفش به رفع علت واژینیسموس و دلایل بروز این بیماری می‌پردازد. عدم وجود عارضه بعد از درمان، بدون نیاز به بیهوشی و امکان انجام فقط با بی‌حسی موضعی این روش پزشکی را محبوب نموده است.

• جراحی پنجمین روش درمان واژینیسموس:

گاهی بافت اضافه داخل واژن روییده یا براثر جوش خوردگی ناقص مجاری واژن به طرز نامناسبی تنگ‌شده است. در این حالت پزشک چاره‌ای جز انتخاب عمل جراحی به‌منظور بهبود واژینیسموس ندارد. در اینجا به مدد عمل «آندومتر یوز» بخش اضافه را برداشته و به کمک روش «عمل مهبل» مجاری واژن را اصلاح می‌کند.