زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی

مبحث زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی به دلیل بهره‌گیری متدهای روز پزشکی در این روش، موضوع داغ دنیای طب کنونی است. مداخله‌های دارویی و انسانی (پزشکی) که درروند طبیعی زایمان واردشده، اگرچه باهدف کاهش خطرات این پروسه سرنوشت‌ساز است. ولی خود مخاطرات و عارضه‌های مختلفی را برای مادران و جنین آنها به همراه دارد. با این توصیفات زایمان فیزیولوژیک از سوی مجامع پزشکی مطرح شد تا بتوان همان زایمان طبیعی اما با روش‌های بی‌خطرتر را به مادران باردار پیشنهاد داد. با این تمهید در سایه این زایمان دردهای ناشی و مشکلات بعد از زایمان را به حداقل ممکن رساند. در این مطلب بیشتر باب زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی سخن گفته و آشنایی شمارا در مورد این نوع زایمان به‌اصطلاح اپی زیاتومی (عدم‌مداخله انسان) ارتقا می‌دهیم.

دخالت‌های پزشکی مانند استفاده از انواع داروها، بی‌حسی اپیدورال و گاز بی‌دردی اگرچه در شرایط حاد نجات‌دهنده بوده و با کنترل روند زایمان جان مادر و نوزاد را احیا می‌سازند. ولی بهره‌گیری افراط گونه از آنها سبب می‌شود، مزایای زایمان طبیعی ازمیان‌رفته و فقط جای آن را عوارض مختلفی بگیرند. بدین ترتیب در زایمان فیزیولوژیک پزشک و ماما از تزریق هرگونه دارو اجتناب نموده و تمامی سعی خود را نموده تا جنین به‌صورت کاملاً طبیعی به دنیا بیاید. در این حالت فقط در صورت بروز مشکل، پروسه زایمان واژینال (طبیعی) متوقف و مداخله دارویی انجام می‌پذیرد. در غیر این صورت می‌توان با تکنیک‌های خاصی شرایط یک زایمان با روال طبیعی و بی‌خطر را در قالب زایمان فیزیولوژیک برای مادران فراهم ساخت. به همین دلیل است که آشنایی با زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی باید در دستور کار مادران باردار قرار گیرد.

با توضیحات ذکرشده تا حد زیادی به زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی پی برده‌اید. ولی در این بخش به‌صورت دقیق‌تر به تفاوت‌های موجود بین این دو زایمان اشاره می‌کنیم. بدین ترتیب نگرانی‌ها باب زایمان فیزیولوژیک را از میان برده و آگاهی عموم را در مورد این روش سودمند ارتقا می‌بخشیم.

در زایمان فیزیولوژیک پزشک از تزریق هرگونه داروهای منقبض کننده رحم و حتی کاهش‌دهنده درد در طول بارداری و زایمان اجتناب نموده و روش‌های خاص دیگری را در جهت بهبود و تسریع زمان زایمان برمی‌گزیند که مطمئناً طبیعی و بدون عارضه هستند.

در زایمان طبیعی گاهاً پزشک برای آنکه مادر را در فاز فعال زایمان قرار دهد، اقدام به پاره کردن کیسه آب نوزاد می‌نماید. با این تمهید می‌کوشد تا در تسریع روند زایمان گام مؤثری بردارد. اگرچه پاره کردن کیسه آب فعالیتی طبیعی است، اما بازهم در زایمان فیزیولوژیک انجام نمی‌پذیرد.

یکی دیگر از موارد که در زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی مشهود است، عدم استراحت مطلق مادر در زایمان فیزیولوژیک می‌باشد. چراکه در حالت معمول به‌محض مراجعه مادر به مراکز درمانی دستور استراحت و تزریق سرم صادرشده و وی از هرگونه فعالیت منع می‌گردد. این در حالی است که در زایمان فیزیولوژیک مادر قادر است، آزادانه حرکت کرده و مجبور به خوابیدن نیست.

در زایمان فیزیولوژیک از همراهان درخواست می‌شود تا یکی به همراه مادر در زمان طی پروسه زایمان در اتاق درد حضورداشته باشد. با این تمهید مادر احساس راحتی بیشتری داشته و در یک شرایط آرامش‌بخش بهتر می‌تواند تا از نیروهای شکم و لکن به‌جای دارو برای پیشرفت زایمان کمک بگیرد.

در زایمان طبیعی مادر را به‌صورت ناشتا نگه‌داشته که این امر خطرات جدی را برای وی به همراه دارد. ولی در زایمان فیزیولوژیک مادر در مصرف غذاهای سبک و مایعات منعی نداشته به همین دلیل ادعا می‌شود، روشی ایمن‌تر است که با حفظ حریم خصوصی زائو در محیطی ایمن انجام می‌پذیرد.

در حین زایمان فیزیولوژیک بدن مادر با گذر زمان و نزدیک شدن به وضع حمل به‌آرامی خود را با شرایط جدید وفق داده و آمادگی لازم را کسب می‌کند. بدین ترتیب شاهد تغییر شرایط بدنی خود مطابق با نیازهای یک زایمان معمول است. درحالی‌که گاهاً در زایمان طبیعی با داروها سعی می‌شود، شرایط ساختگی برای زایمان ایجاد گردد.

حال که تا حدی به زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی پی بردید، قصد داریم تا روش‌های رایج مورداستفاده در این زایمان را نیز شرح دهیم. این روش‌ها علاوه بر اینکه به زایمان سالم و ایمن کمک می‌کنند در کاهش دردهای ناشی از زایمان نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. این متدهای پزشکی کمک می‌کنند تا پزشکان از روش‌های غیرمنطقی برای خاتمه دادن به زایمان بر حذر باشند.

طب فشاری	ماساژ درمانی	روش برادلی
تحریک مادر در لیبر	گرما و سرما درمانی	آرامش بخشی و ریلکسیشن
آروماتراپی و رایحه درمانی	موزیک درمانی	انجام حرکات نرمشی
افزایش تمرکز حواس	تن آرامی و رفلکسولوژی	روش لاماز
روش های تنفسی	استفاده از وان آب	آب درمانی

درروند زایمان فیزیولوژیک برای آنکه مادر چه در طی بارداری و چه در زمان زایمان به سرم تراپی و استراحت مطلق نیازی نیابد، باید مراحل خاصی را طی کند. با این توصیفات در زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی این موضوع نیز مشهود است. بدین ترتیب در زایمان فیزیولوژیک برخلاف زایمان طبیعی معاینات مکرر تشخیصی به‌صورت روتینگ و روال معمول انجام‌نشده و فقط در صورت ضرورت صورت می‌گیرند. در ادامه به مراحل لازم‌الاجرا در زایمان فیزیولوژیک اشاره می‌کنیم.

1. مرحله اول: حضور در کلاس‌های آمادگی به‌منظور آشنایی با زایمان فیزیولوژیک و خدمات آن

2. مرحله دوم: آموزش برنامه‌های ورزشی ویژه باهدف کاهش دردهای عضلانی و استخوانی دوره بارداری

3. مرحله سوم: طی جلسات ریلکسیشن به‌منظور کاهش اضطراب و ایجاد اعتمادبه‌نفس در مادران

4. مرحله چهارم: برگزاری کلاس‌های مراقبت‌های دوره بارداری و مهار هیجانات

5. مرحله پنجم: آگاهی دادن به مادر از روند زایمان

6. مرحله ششم: درخواست از مادر برای مشارکت کامل در امر وضع حمل

7. مرحله هفتم: آماده کردن مادر ازلحاظ روانی

8. مرحله هشتم: انتخاب پوزیشن مطلوب مادر در زمان زایمان به‌صورت دلخواه ایستاده، خوابیده، نشسته و...

9. مرحله نهم: تناول غذاهای انرژی‌زا و مایعات

10. مرحله دهم: حضور همراه باهدف حمایت زائو و تسریع در امر زایمان

11. مرحله یازدهم: تحرک مادر در صورت نیاز به‌منظور طی یک زایمان راحت‌تر

12. مرحله دوازدهم: استفاده از روش‌های غیر دارویی (ماساژ تراپی، آروماتراپی، گرما درمانی و ...) برای کاهش درد

13. مرحله سیزدهم: انجام زایمان سالم

14. مرحله چهاردهم: در آغوش گرفتن نوزاد توسط مادر

مزایای زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی سبب شده، امروزه پزشکان تا حد توان بکوشند، مادران باردار را به سمت این زایمان سودمند سوق دهند. ترس از زایمان طبیعی و دردهای ناشی از آن خانم‌های باردار بسیاری را به سمت سزارین مایل می‌سازد. حال‌آنکه اگر این قشر از مزایای زایمان فیزیولوژیک مطلع شوند، خود داوطلبانه آن را می‌پذیرند.

با توجه به اینکه رشد تکاملی مغز در ماه‌های پایانی بارداری انجام می‌شود، زایمان فیزیولوژیک کمک می‌کند تا از تولد نوزادان زودرس و نارس جلوگیری شود. بدین ترتیب نوزاد با رشد کامل به دنیا آمده و از دریافت مراقبت‌های ویژه بی‌نیاز می‌گردد.

در زایمان فیزیولوژیک هیچ‌گونه زخم، برش و شکافی که نیاز به بخیه داشته باشد، ایجاد نمی‌شود. بدین ترتیب مادر دوران نقاهت کوتاه‌تری را سپری کرده و سریع‌تر به فعالیت‌های معمول خود بازمی‌گردد. همچنین احتمال بروز عفونت و خونریزی نیز تا حد زیادی کاهش‌یافته و سلامت مادر ازاین‌جهت نیز تضمین‌شده است.

تمامی داروهایی که باهدف تسریع روند زایمان چه در دوران بارداری و چه در زمان زایمان برای مادر تجویز می‌گردند، برای جنین بسیار خطرزا هستند. کاهش سطح اکسیژن‌رسانی به جنین، پارگی رحم، کنده شدن زودهنگام جفت، افزایش انقباضات غیرمعمول رحم و احتمال بروز خونریزی‌های شدید از عوارض این داروها هستند.

به دلیل انجام تمرینات ورزشی و ریلکسیشن مادر ازنظر روحی و جسمی در وضعیت ایده‌آل‌تری برای زایمان قرار دارد. بدین ترتیب توانایی متولد نمودن کودکی سالم با وزن نرمال و شرایط جسمانی خوب را دارد. با این تفاسیر کمتر درگیر مخاطرات بعد از زایمان می‌شود.

با تمامی مزایایی که زایمان فیزیولوژیک برای مادران باردار به همراه دارد، اما در بسیاری از موارد برخی از بانوان از انجام آن ناتوان هستند. بدین ترتیب در اینجا برای زایمان فیزیولوژیک و تفاوت آن با زایمان طبیعی موردی ذکر نمی‌شود. چراکه تمامی مادرانی که از زایمان طبیعی منع می‌شوند توانایی انجام زایمان فیزیولوژیک را نیز ندارند. این ممنوعیت‌ها را می‌توان بدین گونه فهرست نمود: