سندرم تخمدان پلی کیستیک (pcos)

تخمدان پلی کیستیک

 یک بیماری هورمونی شایع است. در این بیماری؛ تخمدان ها مقدار غیر طبیعی آندروژن که هورمون جنسی مردانه است, تولید میکنند.هورمون آندروژن در مردان بیشتر از زنان است. زمانی که تخمدان ها بیش از حد نرمال آندروژن آزاد کنند, کیست های کوچک متعدد در تخمدان ها بوجود می آید. این کیست ها پر از مایع هستند.

علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نیست اما محققان بر این باورند که عوامل ارثی و دیابت در بروز این بیماری نقش دارند. افزایش سطح مقاومت به انسولین در بدن موجب  افزایش سطح هورمون های مردانه (هیپرآندروژنسیم) میشود و عواملی مانند چاقی با اختلال در سطح انسولین در بدن موجب افزایش خطر این بیماری در زنان میشود.

علائم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع می شود. در پاره ای از موارد نیزدر سال های بعدی باروری به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ می دهد.

به طور کلی هور مون هایی که با اختلال در کاهش یا افزایش آن ها موجب بروز این بیماری می شود شامل: 

1. تستوسترون

2. انسولین

3. FSH,LH

علائم آن از فردی به فرد دیگرمتفاوت است:

تشخیص آن حداقل بر اساس دو نشانه زیر قطعی می شود:

قاعدگی نامنظم: چرخه های قاعدگی که طولانی یا نامنظم هستند یا تعداد دفعاتشان کم است مثلا در طول سال کمتر از 9 سیکل قاعدگی داشته باشید و بیش از 35 روز بین دوره های قاعدگی تان فاصله باشد و یا قاعدگی  خیلی سخت و شدید باشد.

افزایش آندروژن: بالا بودن علائم هورمون مردانه  می تواند علائم فیزیکی زیادی مثل زیادی رویش موی بدن و صورت و گاهی آکنه شدید و طاسی با الگوی مردانه شود.

ریزش مو: این علامت به علت افزایش سطح هورمون های مردانه رخ میدهد و موجب ریزش مو به خصوص در جلوی سر و با الگوی ریزش  مردانه (طاسی) می شود این الگوی ریزش مو به نام آلوپسی آندروژنیک یا الگوی ریزش موی زنانه نیز شناخته می شود.

هیرسوتیسم (رشد بیش از حد موی زائد): این مو ها معمولا ضخیم و مردانه هستند وبه طور معمول در بدن خانم ها دیده نمی شوند و در مناطقی مانند: سینه، پشت و صورت دیده می شود.

افزایش میزان آکنه و پوست چرب: بروز آکنه بخصوص در صورت  میتواند  پس از سال های نوجوانی  در این افراد ادامه پیدا کند و درمان آن دشوار باشد.علت آن تاثیر سطح بالای آندروژن ها  است که باعث افزایش ترشح چربی در پوست, بسته شدن منافذ پوست, افزایش میزان باکتری روی پوست  و در نتیجه بروز آکنه و پوست چرب شود.

افزایش وزن

افسردگی: این بیماری تاثیر عمیقی بر سلامت و کیفیت زندگی زنان دارد. برخی مطالعات نشان داده اند که این سندرم می تواند با رفتار های شبه افسردگی و اضطرابی مرتبط باشند بویژه در بیمارانی که با مشکل نازایی ناشی از آن روبرو هستند و یا علائمی مانند چاقی و هیرسوتیسم در آن ها بروز کرده است که می تواند به دلیل تاثیر هورمون ها بر مغز و تاثیر زیان آور آن ها بر روی روان انسان ها باشد.

مشکلات باروری:

افزایش سطح هورمون های مردانه به نسبت هورمون های زنانه با ایجاد عوارضی مثل قاعدگی نامنظم و اختلال در تخمک گذاری موجب افزایش میزان ناباروری در این افراد میشود.

در سندرم تخمدان پلی کیستیک, تخمدان ها, تخمک را به صورت نابالغ یا به شکلی نامناسب آزاد می کنند.

بیماران مبتلا به این سندرم در معرض عوارض جدی مانند:

افزایش خطر سرطان اندومتر و پستان,

دیس لیپیدمی(بیماری اختلال در افزایش یا کاهش در سطح چربی های سرمی خون است که میتواند منجر به افزایش خطربیماری قلبی و عروقی شود)

هیپرتانسیون(افزایش فشار خون) 

بیماری های قلبی و عروقی

دیابت

قرار می گیرند. شیوع چاقی ودیس لیپیدمی در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک بیشتر از زنان سالم است.

تاثیر سندرم تخمدان پلی کیستیک در رابطه جنسی

مطالعات نشان داده اند که تغییرات هورمونی و عدم تخمک گذاری در این افراد میتواند تاثیر بالقوه ای روی عملکرد جنسی داشته باشد. گاها موجب کاهش میل جنسی یا اختلال در ارگاسم زنان مبتلا می شود.

تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک با استفاده از سونوگرافی تخمدان انجام میشود. درمان این بیماری شامل آیتم های متفاوتی است:

رژیم غذایی:

افزایش مصرف غذاهای طبیعی و فراوری نشده

افزایش مصرف سبزیجات و میوه های پر فیبر

مصرف ماهی چرب مثل: سالمون، تن، ساردین، ماهی خال خالی

سبزیجات تیره و برگدار: اسفناج، کلم پیچ ...

میوه های قرمز تیره: انگور قرمز، زغال اخته، شاه توت، گیلاس...

به طور کلی رژیم غذایی که نیاز های فرد را برطرف کند, وزن را سالم نگه دارد, شاخص گلایسمی را پایین نگه دارد و سطح انسولین خون را تنظیم کند می تواند به کنترل سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک کند.

تغییر شیوه زندگی

تغییر سبک زندگی شامل: تغییرات در رژیم غذایی، تحرک فیزیکی، ورزش، مدیریت وزن و کاهش استرس می باشد.

دارو های موثر در سندرم تخمدان پلی کیستیک

این دارو ها برای مدیریت ناهنجاری قاعدگی هیرسوتیسم وآکنه مورد استفاده قرار میگیرند.

دارو های مانند: نورژستیمات و دزوژسترول در این زمینه میتواند موثر باشند.

درمان ناباروری در این سندرم:

پزشکان با مهار تخمک گذاری با داروهای ضد بارداری، قرص های کنترل کننده سطح هورمون ها، داروهای مرتبط با دیابت ودارو های کمک باروری به کاهش میزان ناباروری و افزایش شانس فرزند آوری کمک می کنند.

گروه زنان و مامایی میتوانند با مشاوره و راهنمایی بیمار, مشکلات و عوارض ناشی از این بیماری را کنترل و به حداقل برسانند. آموزش لازم  و بروز رسانی درمان های مختلف در این زمینه برای گروه زنان و مامایی الزامی می باشد شما می توانید این آموزش ها را در سایت هارمونی دنبال کنید.

ورزش های موثر در سندرم تخمدان پلی کیستیک

پیاده روی: یک تمرین ساده و کارآمد است که می تواند در بهبود علائم کمک کند.

کاردیو دویدن، شنا، پیاده روی در سربالایی ها، قایق رانی و دوچرخه سواری: با افزایش ضربان قلب و کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت به بیماران مبتلا برای افزایش میزان سلامت جسمانی کمک می کنند.

تمرینات قدرتی: تمرین با وزنه ها و باند های مقاومتی می تواند به تنظیم بیشتر هورمون ها و کاهش سطح تستوسترون کمک کند.

یوگا: باعث کاهش استرس و بهبود وضعیت روحی و جسمی در بیماران می شود.

تمرینات هیت یا متناوب با شدت بالا

سوال مهمی که همیشه از سوی بیماران و همراهان آن ها مطرح می شود:

آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک قابل درمان است؟

تا کنون هیچ درمان قطعی برای از بین بردن کامل این سندرم کشف نشده است اما میتوان با درمان نشانه های این بیماری به کنترل علائم و بهبود آن ها کمک کرد.